Cỏ dại và những lợi ích đối với đất trồng

Từ ngàn xưa, cỏ dại luôn bị người nông dân xem là “kẻ thù” của mùa màng. Diệt cỏ luôn là công việc ưu tiên trong sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, cỏ dại có thật sự ảnh hưởng xấu đến đất và cây trồng hay không? Bài viết dưới đây sẽ giúp mọi người nhìn nhận cây cỏ theo một khía cạnh khác. Và đặc biệt cỏ dại, nếu được kiểm soát tốt sẽ đem lại những lợi ích không ngờ tới.

Vì sao có tên gọi Cỏ dại?

Cỏ dại thực chất là cách gọi chung của các loại cỏ mọc tự nhiên trong vườn hay đất canh tác. Vì vậy tên gọi cỏ dại không phải là tên của một giống cỏ nhất định. Trong một thảm cỏ có thể có từ vài đến hàng chục giống cỏ khác nhau. Cỏ dại đã không còn là thực vật xa lạ trong vườn cây và trong tâm thức của mỗi người. Chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp cỏ dại ở bất cứ nơi nào có đất, có nguồn sống mà cỏ có thể mọc lên.

Ngày nay, nhiều người vẫn cho rằng cỏ dại gây ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển và hấp thụ dinh dưỡng của cây trồng. Thế nhưng trên thực tế, cỏ dại lại mang đến nhiều lợi ích khác nhau cho cây và hệ sinh vật trong đất.

Những lợi ích của cỏ dại trong nông nghiệp

Tạo hóa sinh ra mỗi loài thực vật đều có chức năng và giá trị khác nhau, tuy cỏ dại không được nhiều người đón nhận và khai thác giá trị kinh tế, thế nhưng cỏ dại mang đến nhiều lợi ích mà chúng ta không thể phủ nhận.

1. Cỏ dại giúp bảo vệ và cải tạo đất

• Thảm cỏ là lớp giữ ẩm tuyệt vời đối với đất. Nhờ có cỏ che phủ mà đất không bị xói mòn do mưa bão, không bị rửa trôi bởi nước tưới hay dòng chảy bề mặt và hạn chết đất bốc hơi nước. Từ đó cỏ giúp đất giữ lại độ ẩm và chất dinh dưỡng cho cây trồng.
• Cỏ giữ cân bằng nhiệt độ trên các tầng mặt đất vào mùa nắng, làm mát mặt đất, giúp hạn chế việc cây trồng bị sốc nhiệt khi có sự chênh lệch nhiệt độ quá lớn.
• Cỏ dại giúp tăng độ xốp cho đất giúp rễ cây thực hiện quá trình hô hấp tốt hơn, một số loại cỏ còn có khả năng bổ sung dinh dưỡng cho đất, cải tạo đất chua, đất phèn hay đất nhiễm kim loại.
• Thảm cỏ làm giảm tác động của ánh nắng mặt trời đến hệ sinh vật, tạo môi trường sống và phát triển cho các vi sinh vật trong đất. Sinh vật và vi sinh vật đất phát triển giúp đất tơi xốp và tăng màu mỡ.
• Rễ cỏ phát triển còn làm cho đất thoáng khí.

2. Cỏ dại giúp đánh giá tình trạng đất

• Do cỏ dại bao gồm rất nhiều giống cỏ khác nhau nên với bất kỳ điều kiện đất như thế nào thì cũng sẽ có một hoặc một vài giống cỏ mọc và phát triển rất tốt. Nhờ đặc tính này mà nông dân có thể đánh giá tình trạng của đất trồng thông qua các loại cỏ đang sinh trưởng tại đó.
• Cỏ báo hiệu về chất lượng đất tốt hay xấu. Các loài cỏ mọc đặc trưng trên từng loại đất khác nhau. Ví dụ như cỏ lá kim, cỏ chỉ, cỏ cú thường mọc trên những nơi đất đai cằn cỗi. Cỏ lá tròn, thân đứng thường mọc ở những nơi đất tơi xốp, độ ẩm cao.

3. Cỏ dại giúp tiết kiệm chi phí bảo vệ thực vật

• Rễ cỏ thu hút tuyến trùng trong đất, từ đó làm giảm sự tấn công của tuyến trùng lên rễ cây trồng và kiểm soát các bệnh do nấm vi khuẩn tấn công lên vùng rễ cây trồng.
• Có những loài cỏ hấp thu độc tố trong đất như kim loại nặng, thuốc bảo vệ thực vật, mặn (NaCl),… và chuyển hóa các độc tố, hạn chế sự tác động xấu lên đất và cây trồng.
• Có rất nhiều loài côn trùng và vi sinh vật có lợi sinh sống trên các mảng cỏ dại. Vì vậy nếu biết cách tận dụng thì sẽ tiết kiệm được chi phí cho thuốc trừ sâu do môi trường sẵn có các loài thiên địch sẽ tiêu diệt sâu bọ gây hại.
• Ngoài ra, cỏ còn là nguồn thức ăn chính trong chăn nuôi. Có nhiều loại cỏ có giá trị dinh dưỡng cao cho gia súc, gia cầm, cá. Hơn thế một số loại còn có thể làm thực phẩm hoặc có dược tính khi sử dụng cho người.

Cách kiểm soát cỏ dại để gia tăng lợi ích

Cỏ đem lại nhiều lợi ích đa dạng cho đất và cây trồng, tuy nhiên nếu để cỏ mọc dại không kiểm soát cũng tạo nên môi trường sống cho một số loài côn trùng gây hại, chính vì thế, bà con nông dân cần quản lý cỏ đúng cách, để vận dụng tối đa những lợi ích mà chúng mang lại.

1. Cắt cỏ đúng cách

Khi diệt cỏ dại, người dân có thói quen sử dụng các chất hóa học hoặc nhổ cỏ thủ công bằng liềm, cuốc… Tuy nhiên phương pháp sử dụng các loại thuốc diệt cỏ gây thiệt hại rất lớn về môi trường, chất lượng đất và nguy hiểm cả cho cây trồng. Nhổ cỏ lại là cách làm tốn thời gian và công sức lao động. Hơn nữa việc nhổ cỏ tận gốc làm cỏ bị chết từ đó mất đi các lợi ích vốn có của cỏ.

Phương pháp cắt được khuyến cáo đối với cỏ vườn hay cỏ bờ là sử dụng máy cắt cỏ. Với lưỡi cắt có thể điều khiển chỉ cắt phần ngọn sẽ giúp cỏ không bị xới rễ. Đồng thời khi sử dụng máy cắt cỏ còn giúp bà con tiết kiệm được thời gian và công sức lao động. Chúng ta có thể để cỏ mọc tự nhiên cao khoảng 50-60 cm rồi cắt.

2. Thường xuyên kiểm tra mức độ sinh trưởng của cỏ

Để tránh cỏ dại cạnh tranh chất dinh dưỡng và ánh sáng với cây trồng, cần đảm bảo cỏ dại không sinh trưởng quá mạnh và bắt đầu xâm lấn cây trồng đặc biệt là đối với cây non và các loại rau. Thường xuyên cắt cỏ là biện pháp hữu hiệu để kiểm soát mức độ và độ lớn của thảm cỏ. Đồng thời hoạt động này tạo ra nguồn thức ăn cho chăn nuôi hoặc tận dụng cỏ đã cắt làm phân hữu cơ.

3. Loại bỏ cỏ dại có chọn lọc

Khi cỏ dại xuất hiện trên đất canh tác thì số lượng chủng loại của chúng sẽ rất đa dạng. Vì vậy khi diệt cỏ cần lưu ý chỉ diệt các loại cỏ có hại và giữ lại các loại có giá trị sử dụng. Tùy vào loại cây trồng và cách thức canh tác để lựa chọn. Một số loại cỏ có lợi như: rau trai (thài lài), cỏ họ đậu, muồng vàng, xuyến chi…

Vậy cỏ là một phần không thể thiếu trong thảm thực vật mà và cũng một mắt xích rất quan trọng trong hệ sinh thái. Bà con nông dân cần có cách nhìn mới về chức năng của cỏ, cần hiểu rõ và nắm được những lợi ích mà cỏ mang lại để tận dụng và kiểm soát cỏ một cách hiệu quả đối với vườn cây nhà mình. Để làm được nông nghiệp bền vững thì cần phải có cỏ.